Στην ιταλική σχολή του τραγουδιού του Μπελ κάντο η αναπνοή θεωρείται η αφετηρία της τέχνης αυτής και ο κάθε τραγουδιστής θα έρθει αντιμέτωπος με το θέμα της αναπνοής και της διαχείρισης της από την πρώτη στιγμή που θα προσπαθήσει να απαγγείλει την πρώτη του νότα. Στην Ιταλική σχολή τραγουδιού χρησιμοποιούνται δύο βασικά είδη αναπνοής. Η πλήρης αναπνοή, και η κοφτή αναπνοή. Η πλήρης αναπνοή χρησιμεύει στις μεγάλες μουσικές φράσεις, και η κοφτή σε όλα τα ενδιάμεσα μέτρα. Πρέπει να τονιστεί ότι, στον ορθά εκπαιδευμένο τραγουδιστή παίζει σπουδαιότερο ρόλο η σωστή διαχείριση της αναπνοής, παρά ο μεγάλος η μικρός όγκος της αναπνοής.
Υπάρχουν τρεις τρόποι αναπνοής. Είναι η αναπνοή από το στόμα που είναι η πιο συνήθης και ίσως πιο δημοφιλείς στους περισσότερους τραγουδιστές για τον λόγο ότι εκτελείται άμεσα και χωρίς ιδιαίτερο αναπνευστικό κώλυμα στους πιο πολλούς ανθρώπους. Ο τραγουδιστής έχει άμεση πρόσβαση και συνήθως δεν δημιουργεί σφιξίματα. Το μόνο που χρειάζεται εδώ να προσεχθεί από την πλευρά του τραγουδιστή είναι το να μην φτάσει στην συνήθεια της υπέρ αναπνοής. Αυτό θέλει πολύ μεγάλη προσοχή και χαρακτηρίζεται μεγάλο κεφάλαιο στην ιταλική σχολή τραγουδιού του Μπέλ Κάντο. Όσο πρόβλημα υπάρχει όταν εκτελείται ψηλά η αναπνοή, άλλο τόσο πρόβλημα εγκυμονεί να δημιουργηθεί με την χαμηλή αλλά περισσή αναπνοή. (Θα ασχοληθούμε με αυτό το θέμα σε επόμενο κεφάλαιο). Έπειτα είναι η αναπνοή από την μύτη, η οποία δεν είναι και τόσο εύκολη ή προσβάσιμη στους περισσότερους τραγουδιστές. Δεν προτιμάται γιατί είναι πιο δύσκολα εφαρμόσιμη και απαιτεί ειδική εξάσκηση. Επίσης απαιτεί να είναι σε αρκετά καλή κατάσταση το ρινικό διάφραγμα, από πλευράς φυσιολογίας και καθημερινής υγείας. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να λαμβάνεται υπ όψιν στον υποψήφιο τραγουδιστή αλλά και δάσκαλο. Η ρινική αναπνοή είναι η αναπνοή που παρέχει και τα πιο πολλά φυσικά πλεονεκτήματα λόγω του ειδικού φιλτραρίσματος του αέρα που μπορεί να πετυχαίνει, με συνέπεια να έχουμε καλύτερη οξυγόνωση στους πνεύμονες, και λιγότερο ξερό λάρυγγα. Τέλος υπάρχει και η αναπνοή η οποία εκτελείται ταυτόχρονα από την μύτη και το στόμα, μετά βέβαια από αρκετή εξάσκηση και αυτή, και ίσως αυτή να συνδυάζει και τα δύο πλεονεκτήματα.
Στην μεγάλη Ιταλική σχολή του τραγουδιού εφαρμόστηκαν όλοι οι τρόποι αναπνοής. Δόθηκε μεγάλη παρατήρηση στην αίσθηση που δημιουργεί ο κάθε αναπνευστικός τρόπος στον κάθε τραγουδιστή, και για να ξεπεραστούν παιδαγωγικά τα όποια σφιξίματα και μπλοκαρίσματα που υπήρξαν, δηλαδή αυτό που σήμερα μπορούμε να ονομάσουμε ενεργητική χαλάρωση, δόθηκαν συγκεκριμένες προσεγγίσεις οι οποίες λειτουργούν μέσω αίσθησης στον τραγουδιστή, όπως για παράδειγμα συχνά συναντάμε την ορολογία, ή ακόμα θα μπορούσαμε να την αποκαλέσουμε και τεχνική του να <<πίνεις >> την φωνή δια μέσου της αναπνοής ταυτόχρονα την ώρα που τραγουδάς. Αυτήν την συνήθεια την βλέπουμε στους τραγουδιστές του παρελθόντος και την λέγανε στα ιταλικά inhalare la vocce. Σε αυτή την φάση παρουσιάζεται το φαινόμενο της διαστολής του σώματος και ιδιαιτέρως του θώρακα μέσω των πνευμόνων, των πλευρών μέχρι το κάτω μέρος τερματισμού του διαφράγματος. Επίσης σε πολλές επί μέρους σχολές επικράτησε ο όρος << να καβαλάς την αναπνοή>> τρόπον τινά σα να λέγαμε σήμερα ότι όπως οδηγούμε ή ιππεύουμε ένα άλογο ή μία μοτοσυκλέτα, όπου βέβαια εμείς ήμαστε από πάνω (από την αναπνοή) και έχουμε τον πλήρη έλεγχο (από κάτω μας), κάπως έτσι πρέπει και να αισθανόμαστε αισθητά η νοητά, ή και τα δύο μαζί. Επίσης συναντάμε και την έκφραση <<κάθισε στην αναπνοή>>.
Στην τέχνη του τραγουδιού και ειδικά τραγουδώντας μέσα στο περιβάλλον, στην ατμόσφαιρα, την τεχνοτροπία, την νοοτροπία της παλιάς ιταλικής σχολής τραγουδιού του Μπελ Κάντο, οι αισθήσεις που αναπτύσσονται στον κάθε τραγουδιστή δεν είναι πάντοτε οι ίδιες. Επειδή αυτό προσδιορίζει και τελικά επιβεβαιώνει την σοφή ρήση ότι υπάρχει διαφορετικότητα στην ζωή, και τίποτα στην φύση δεν είναι ίδιο, θα ήταν σώφρον και με προσέγγιση πάντοτε διακριτική αλλά και θεραπευτική, να είμαστε πολλοί προσεκτικοί και διακριτικοί στις εκφράσεις μας, μα και στην θεώρηση της όποιας τεχνικής σχολής τελικά πρεσβεύουμε ή υποστηρίζουμε είτε εμπειρικά-βιωματικά, είτε έστω απλά και μόνο θεωρητικά.
Στο τεχνικό τραγούδι η αναπνοή παρουσιάζει μια δυαδικότητα. Μπορούμε να φανταστούμε μια λεωφόρο δύο κατευθύνσεων, και νοητά από οριζόντια που την βλέπουμε να την βλέπουμε πλέον μπροστά μας όχι οριζόντια, αλλά κάθετα από πάνω μέχρι κάτω με δύο λωρίδες κατευθύνσεων πάλι μόνο που η μία λωρίδα (εισπνοή )κατεβαίνει και η άλλη (εκπνοή) κατεβαίνει. Την ώρα που εκπνέουμε ταυτόχρονα εισπνέουμε. Γνωρίζουμε πλέον ότι η αναπνοή έχει αυρεία επίδραση επι της στάσης του σώματος του τραγουδιστή αλλά και όχι μόνο, έχει μεγάλη επίδραση επί του πεπτικού συστήματος,έχει ιδιαίτερη επίδραση επί του αίματος και της οξυγόνωσης αυτού,έχει επίδραση επί της οξεοβασικής ισορροπίας του. Οι πιο πολλοί σήμερα μάλλον θα έχουν ακούσει για το λεγόμενο Ph του αίματος. Εδώ μάλλον ανοίγουμε ή ήμαστε μπροστά σε ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο. Οι συνειδητοποιημένοι τραγουδιστές μα και δάσκαλοι θα μπορούσαν ώρες ατελείωτες να συζητούν και να εμβαθύνουν πάνω σε αυτό το τόσο ζωτικής και λειτουργικής σημασίας θέμα. Η Λουίζα Τετρατσίνι, η «πριμαντόνα» της εποχής της και μία από τις σπουδαιότερες σοπράνο του 20ου αιώνα, μας αποκαλύπτει ότι, ακόμα και στη μεγάλη ηλικία που βρισκόταν, εξασκείτο και επιδιδόταν στην τέχνη της αναπνοής. Παρ όλη την μεγάλη επιτυχία που είχε σημειώσει ως καλλιτέχνης, κάθε μέρα ανακάλυπτε νέα πράγματα γύρω από την αναπνοή. Το ίδιο όμως και με μεγαλύτερη επισήμανση, με μεγαλύτερη έμφαση ανέφερε και ο Ματία Μπατιστίνι, ο μεγάλος αυτός βαρύτονος που του προσδόθηκε ο τίτλος <<ο βασιλιάς των βαρυτόνων>>. Στα 74 του χρόνια έλεγε ότι και άλλα τόσα χρόνια ζωής να είχε, πάλι δεν θα είχε μάθει, ανακαλύψει ότι υπάρχει γύρω από το κλασσικό τραγούδι. Να αναφέρουμε εδώ την πληροφορία του Γουίλιαμ Νίκολ ο οποίος υπηρξε μαθητής του Γκαρσία, μετέπειτα τραγουδιστής και δάσκαλος, ότι στα μαθήματα που έκανε με τον Γκαρσία, ο Γκαρσία του ανέφερε ότι κατά την γνώμη του η σωστή αναπνοή αντιπροσωπεύει το 75% του κλασσικού τραγουδιού.
Επιστρέφοντας λίγο πίσω στις αρχές του 15ου αιώνα στην αφετηρία της εποχής του Μπελ κάντο, μέσα στα όρια αυτής της παράδοσης, παρατηρεί κανείς ότι υπήρξε μία διαφοροποίηση των απόψεων των τότε μεγάλων δασκάλων, αν όχι φιλοσόφων και κράτησε περίπου δύο αιώνες. Το καίριο ερώτημα ήταν αν πρέπει η αναπνοή στον τραγουδιστή να είναι ίδια και απαράμιλλη όπως την κάθε στιγμή της ζωής του, ή αν θα έπρεπε να διαφοροποιηθεί ή και εξελιχθεί πάνω στο τραγούδι. Αργότερα υπήρξε προβληματισμός και διαφοροποίηση από δάσκαλο σε δάσκαλο και από μαθητή σε μαθητή. Εδώ προέκυψαν πιο πολύπλοκα ερωτήματα. Ποια πρέπει να είναι η κατεύθυνση του αέρα? Τι πρέπει να ενεργοποιηθεί πρώτα, το διάφραγμα ? Τα πλευρά? Το στήθος? Ταυτόχρονα ? Μήπως στην γυναίκα πρέπει να υπάρξει άλλη εφαρμογή, ή ακόμα και αναπνοή? Τι γίνεται στην περίπτωση που έχουμε άλλη κατηγορία φωνής? Στο πέρασμα των ετών υπήρξαν διαφορετικές προσεγγίσεις. Το σίγουρο είναι ότι σε ένα πράγμα υπήρξε κοινή συμφωνία. Ο τραγουδιστής θα έπρεπε να αναπνέει ήρεμα, βαθιά και χωρίς σφίξιμο. Θα έπρεπε η αναπνοή του όσο το δυνατόν να διαπνέεται από μια φυσικότητα. Στην παλιά ιταλική σχολή αυτό προσεγγίστηκε με την λεγόμενη τεχνική που πήρε την ονομασία απότζιο. (Apoggio).
Αυτές οι παρατηρήσεις είναι επίκαιρες ακόμα μέχρι σήμερα. Τίποτα δεν έχει αλλάξει!! Η έρευνα <<περί αναπνοής>> κρατάει τελικά από πολύ παλιά, από αρχαίους χρόνους. Τώρα πέρα από την παλιά ιταλική σχολή τραγουδιού που κρατάει τουλάχιστον από τον 15ο, αιώνα με τους μεγάλους δασκάλους και τραγουδιστές, προσωπικά τους θεωρώ και αποκαλώ φιλοσόφους δηλ. φίλους της <<άνωθεν>> σοφίας, στον 19ο αιώνα υπήρξαν, δημιουργήθηκαν αρκετές σχολές –μέθοδοι όπου προσπάθησαν να διερευνήσουν, να αναπτύξουν, και τέλος να <<εναρμονίσουν>> την αναπνοή σε σχέση με την κίνηση, με την υγεία και με όλη εν γένει την ύπαρξη ζωής στον άνθρωπο. Μπορεί να διακρίνει όποιος μελετήσει αυτές τις θεωρήσεις ότι δεν είναι πολύ μακριά, και δεν είναι λίγα τα κοινά που βλέπουμε ότι ανέπτυξαν στην πορεία τους, σε σχέση με τις τεχνικές θεωρήσεις που δίδαξαν οι παλιοί δάσκαλοι – μάστερ – της παλιάς ιταλικής σχολής τραγουδιού του Μπελ Κάντο.
Σίγουρα στο τραγούδι δεν χρησιμοποιούμε τη λεγόμενη φυσική αναπνοή. Επίσης το ίδιο το κλασσικό τραγούδι δεν είναι μια απλή φυσική διαδικασία. Είναι μια τέχνη που απαιτεί ειδική καλλιέργεια, τεχνική υποστήριξη, πειθαρχία, δύναμη, αντοχή κα. Όσοι γνωρίζουν την σχολή τού Μπελ κάντο λειτουργούν πάνω σε αυτές τις βάσεις. Η μόνη διαφορά είναι ότι, στους πολλούς έχει εκλείψει πλέον η πρόσβαση σε αυτήν την γνώση. Ποιος τραγουδιστής άραγε κατόρθωσε να κατακτήσει την υψηλή περιοχή της φωνής του, μα ακόμα και τη χαμηλή χωρίς όλες αυτές τις προϋποθέσεις; Η «φυσικότητα» στην αναπνοή, μα και εν γένει στη φωνή κατακτάται μετά από στοχευμένη εξάσκηση. Είναι γνωστή η φράση του Λουτσιάνο Παβαρότι σε ένα από τα σεμινάρια που έκανε στη Νέα Υόρκη, ότι τη «φυσικότητά» του, την ευκολία που είχε, την απέκτησε μετά από 20 χρόνια δουλειάς! Πλέον όλα φαίνονταν φυσικά και εύκολα.
Ασκήσεις
Εισπνέουμε από την μύτη αρχικά σε τρεις συνεχόμενους χρόνους προσπαθώντας να αποθηκεύσουμε αέρα ομαλά χωρίς οποιοδήποτε σφίξιμο στην περιοχή του λαιμού και του προσώπου. Στόχος μας είναι να έχουμε αβίαστη είσοδο του αέρα κάτω από την περιοχή του στέρνου – θώρακα, και αίσθηση καθόδου του διαφράγματος. Όταν διάφραγμα μας κατεβαίνει πρέπει να έχει την αίσθηση της διάτασης, απλώματος προς τα εμπρός και πίσω, αριστερά και δεξιά. Δεν θέλουμε σφίξιμο ούτε στην περιοχή του στήθους την ώρα που εκτελείται η εισπνοή. Τουναντίον αν είναι δυνατόν να έχουμε μετά το γέμισμα των πνευμόνων από την κάθοδο του διαφράγματος ελαφριά ανασήκωση του θώρακα, δηλαδή την εκ δια μέτρου αντίθετη κίνηση από το διάφραγμα. Εκπνέουμε σε τρεις χρόνους από το στόμα. Σε όποιον υπάρχει δυσκολία εκτελεί την άσκηση από το στόμα ή ταυτόχρονα και τα δύο. Αργότερα οι χρόνοι μπορούν να φτάσουν τους πέντε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου