Αναπνοή, και τραγουδιστική στάση Νο 2

Ενρίκο Καρούζο

Όσο  περισσότερο  μελετήσει ο τραγουδιστής την αναπνοή, τόσο περισσότερο θα μπορέσει να αισθανθεί  ότι κατά την διάρκεια της   εισπνοής  αλλά και της εκπνοής  βιώνεται ένας  νευρομυϊοστεικός  συντονισμός. Στην παλιά ιταλική σχολή  μιλούσαν για την φωνή  όπου έχει  σώμα ή κόκαλο. Ακούγοντας παλιές ηχογραφήσεις  αυτό είναι κάτι  που  γίνεται εύκολα αντιληπτό. Όλο το τραγούδι το παλαιών τραγουδιστών  έχει έναν ήχο πολύ διαφορετικό από το σήμερα,τουλάχιστον στις περισσότερες περιπτώσεις. Ακούγεται  ένα γέμισμα  του ήχου, ακούγεται  μια άλλη υποστήριξη του ήχου. Οι ψηλές νότες γεμίζουν με αρμονικό ήχο, μα και οι χαμηλές αλλά και οι μεσαίες  νότες το ίδιο. Οι  περιοχές της φωνής ακούγονται όλες σαν να είναι μία. Θα λέγαμε ότι ο ήχος, η μάλλον η αγωγιμότητα του ήχου  περνάει μέσα από τα οστά  αλλά και τους μύες. Αυτό σήμερα ονομάζεται οστέινη φωνή.. Στην σχολή Λαμπέρτι  αυτό ήταν το ζητούμενο.

Ο Φρανσέσκο  Λαμπέρτι  μιλούσε για φωνή η οποία βγαίνει από την σπονδυλική στήλη! Θα αναρωτηθεί κάποιος που το ακούει αυτό, αν όντως  είναι δυνατόν. Και σήμερα ακόμα είναι μια πολύ παρεξηγημένη έννοια. Γνωρίζουμε  όμως σήμερα και άλλο δηλαδή ότι, η αγωγιμότητά του ήχου περνάει δια μέσω του αέρα, αλλά πιο πολύ δια μέσω των οστών. Άρα από αυτήν την άποψη μεμονωμένα τουλάχιστον, μάλλον πρέπει να δικαιώνεται αυτός ο πολύ μεγάλος δάσκαλος του 19ου αιώνος, ο οποίος άφησε μεγάλη κληρονομιά στην μεγάλη ιταλική σχολή του Μπέλ Κάντο. Αυτή η πληροφορία είναι πάρα πολύ σημαντική, και θα  πρέπει να βιωθεί από τον κάθε τραγουδιστή. Εφόσον αυτή  βιωθεί θα πρέπει να είναι και το αισθητήριο που θα πρέπει να βιώνεται στην διαχείριση της εκπνοής σε κάθε μουσική φράση. Αυτός ο αναπνευστικός συντονισμός είναι μια πολύ λεπτή ισορροπία στον τραγουδιστή, και θα  μπορούσαμε να πούμε ότι δεν διαφέρει σε τίποτα από έναν χορευτή παγοδρόμο υψηλής κλάσεως, η από έναν κορυφαίας κλάσεως κολυμβητή, με την διαφορά ότι ο τραγουδιστής καλείται όλον αυτόν τον αναπνευστικό  σωματοσυντονισμό να τον εξαργυρώσει σε πρώτης ποιότητος  φωνητικό ήχο.

Για την ακρίβεια η αεροδυναμική ενέργεια πρέπει να μετατραπεί σε ακουστική ενέργεια! Μία βασική προϋπόθεση  σε όλο αυτό το έργο, είναι  ότι ο αναπνευστικός συντονισμός  θα πρέπει να εκτελείται αβίαστα, χωρίς την παρουσία σφιξίματος. Όπου ευδοκιμεί σφίξιμο ευδοκιμεί συνήθως και μπλοκάρισμα στην αναπνοή. Η αναπνοή στο σώμα θα πρέπει να διαχέεται με την μορφή που έχουν τα κύματα στον ωκεανό. Μια  ακόμα πιο παραστατική εικόνα ίσως να ήταν  το κύμα που σκάει έξω στην στεριά. Όταν το κύμα τερματίζει έξω στη στεριά (εκπνοή) τότε βλέπουμε μια επιστροφή του νερού  προς τα πίσω στο μέρος της θάλασσας, (εισπνοή) και μετά ξαναεπιστρέφει το νέο κύμα πάλι έξω στην στεριά. Κάπως έτσι με μία τέτοια αρμονία πρέπει να λειτουργεί η αναπνευστική μας  ροή στο τραγούδι. Η όλη μας κίνηση  θα πρέπει να λειτουργεί αρμονικά και να ακολουθεί μία φυσική ροή. Η εικόνα παραπέμπει σε μία κίνηση κατά βάθος ενεργητικά  χαλαρωτική.

Αυτή  θα μπορούσαμε  να πούμε βέβαια ότι είναι όχι μια απλή μορφή χαλάρωσης, αλλά μια κατάσταση που αποκαλείται ως ενεργητική χαλάρωση. Η ενεργητική χαλάρωση  είναι η μητέρα όλων των καλών τεχνών  και των αθλημάτων. Πρέπει να συνδυασθεί η ένταση της δύναμης ταυτόχρονα με μια χαλαρωτική, αποδεσμευτική ενέργεια. Εδώ πέρα ισχύει και ο όρος δεξιότητα. Μπορούμε λοιπόν αυτήν την ενέργεια ή την δεξιότητα, να την συναντήσουμε σε όλα τα αθλήματα και σε όλες τις τέχνες. Εδώ θα μπορούσαμε  να παραληρήσουμε και να παρατηρήσουμε την κίνηση ενός δρομέα κατά την εκκίνηση ακόμα πριν ξεκινήσει τι εικόνα μας δίνει η όλη του σωματική κατάσταση  και τι επίσης εικόνα παίρνουμε κατά την διάρκεια του αγώνα, αλλά και τι εικόνα παίρνουμε στον τερματισμό και στην πλήρη λήξη του. Αυτή η κατάσταση κατά βάση κατακτάται με την τακτική και σωστή νευρομυϊκή  εξάσκηση. Επίσης εδώ να πούμε ότι  ανήκει στις δεξιότητες του εγκεφάλου, ο οποίος παίρνει τα ερεθίσματα μέσω του νευρικού συστήματος. Απαιτείται ακαριαία  νευρομυϊκή  ενεργοποίηση και ταυτόχρονα όχι σφίξιμο. Για να κατακτηθεί αυτή η αναπνευστική  διαδικασία  θα πρέπει λοιπόν η αναπνοή να εκτελείται  πλέον ως μια αντανακλαστική διαδικασία, και όχι ως μία επί τούτου σφικτή βεβιασμένη αναπνοή, με την συγκεκριμένη κατεύθυνση του αέρα.

 Ίσως είναι αυτό να είναι  και η πιο βασική παρατήρηση  πάνω στην συνέχεια της ροής της αναπνοής, οπτικά αλλά  και αισθητά. Θα πρέπει να υπάρχει το ευχάριστο αίσθημα της συνεχούς ροής –ανακύκλωσης  του αέρα που λειτουργεί  τελικά εξ ανακλάσεως. Μια βασική παρατήρηση είναι ότι μετά  από ένα μάθημα θα πρέπει να υπάρχει ένα ευχάριστο  αίσθημα  πάνω στο σώμα, αλλά και στο πνεύμα. Όταν έχουμε ένα όχι ευχάριστο  σφίξιμο σωματικά η ψυχικά τότε κάτι δεν κάνουμε σωστά. Οι πνεύμονες θα πρέπει να γεμίζουν από πάνω  έως  κάτω, από μπροστά έως πίσω, και από την μία πλαϊνή  πλευρά έως την άλλη. Πρέπει  να επιστήσουμε την προσοχή εδώ, και να επισημάνουμε  ότι η αναπνοή πρέπει να κρατιέται  σχετικά χαμηλά  στο σώμα  και να μην έχει ευρεία διαφυγή προς τα επάνω,  και πιο συγκεκριμένα στη επάνω περιοχή των πνευμόνων, παρά μόνο ελάχιστη ροή αέρα να στέλνεται ή αντανακλαστικά  να απαιτείται, να<<ζητείται >>από τις φωνητικές  χορδές, γιατί τότε έχουμε  το φαινόμενο του <<<πνιξίματος>> ή του στενέματος του ήχου που φαίνεται ιδιαιτέρως στην επάνω περιοχή της φωνής ανεξαιρέτως κατηγορίας αυτής. Αναπνέουμε με το κάτω μέρος των πνευμόνων.

 Αυτό συμβαίνει γιατί  η γλωττίδα δεν μπορεί να ρυθμίσει μα ούτε και να συγκρατήσει  και να διαχειριστεί  την ροή του αέρα, αλλά και  όλη η στοματοφαρυγγική  κοιλότητα από φύσεως δεν έχει δημιουργηθεί με αυτήν την ιδιότητα, δηλαδή να διαχειρίζεται την αναπνοή. Συνέπεια αυτής  της μη σωστής λειτουργικής διαχείρισης θα είναι το σφίξιμο στον λαιμό, στην σιαγώνα ,και στην γλώσσα. Προϋποθέσεις  αρνητικές ..μάλλον  εφιαλτικές  για ένα τραγουδιστή όπου ανοίγουν αντίστροφα  πλέον τον δρόμο και  για το ανέβασμα του λάρυγγα, το πίσω γύρισμα της γλώσσας, (ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο στο κλασσικό τραγούδι) όπου ανατομικά πλέον θα περιορίσει  και όλον τον ακουστικό χώρο της στοματοφαρυγγικής  κοιλότητας. Η διαχείριση  θα πρέπει να γίνει από τους μυς της οσφυϊκής  περιοχής, τους κοιλιακούς μύες, αλλά ιδιαιτέρως από τους λεγόμενους μεσοπλεύριους μύες.

Ο τραγουδιστής  που το έχει καταφέρει αυτό βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση, και όταν είναι πλέον αυτή η διαδικασία  ενωμένη-συντονισμένη με την στοματοφαρυγγο- λαρυγγική  κοιλότητα μιλάμε για το υψηλής  ποιότητας τραγούδι. Βασικότατη προϋπόθεση  για να λειτουργεί αβίαστα το νευρικό σύστημα πέρα από την σωστή διατροφή, την καλή απορρόφηση, την καλή πέψη, τον επαρκή ύπνο, τα θετικά αισθήματα, είναι η ορθή ορθοστατική  δομή της σπονδυλικής στήλης. Θα πρέπει τα οστά και οι σπόνδυλοι να βρίσκονται στην σωστή θέση, στην σωστή διάταξη, για να κρατούν το σώμα σε ορθή στάση δίχως σφιξίματα, το κεφάλι να ιππεύει  σωστά πάνω στον αυχένα και κυρίως πάνω στον πρώτο αυχενικό σπόνδυλο, και να μην δαπανάται ενέργεια στους μύες για να αναλάβουν αυτοί αυτόν τον ρόλο. Οι μύες παίζουν και αυτόν τον ρόλο τους, αλλά είναι δευτερεύον. Δεν πρέπει επουδενί να γίνει πρωτεύον. Η Κίρστεν  Φλάγκσταντ  ονομάζει τελικά αυτήν την σχολή, σχολή της υψηλής  σπονδυλικής στήλης.

Εάν οι μύες αναλάβουν δευτερευόντως πλέον  αυτόν τον ρόλο, τότε μιλάμε για άσκοπο ξόδεμα ενέργειας και  κώλυμα αναπνευστικό, που είναι αποτέλεσμα της λάθος μυϊκής  έντασης. Εδώ θα εισέλθει και θέμα κακής ψυχολογίας με την έννοια της λάθος εγγραφής ερεθισμάτων στον εγκέφαλο. Έτσι  δημιουργείται ένας φαύλος  κύκλος, που πολύ δύσκολα θα βγει ο υποψήφιος τραγουδιστής άλλα και ο δάσκαλος, γιατί είναι διαφορετικό πράγμα να μην είναι λειτουργικό το νευρομυϊοστεικό σύστημα του τραγουδιστή, και αντανακλαστικά να δημιουργείται και κακή ψυχολογία, και άλλο να είναι η βάση στον τραγουδιστή η κακή ψυχολογία, ώστε να μπορεί να επιδρά αρνητικά  πάνω  ακόμα και σε ένα <<ίσιο>> ενεργητικά  χαλαρό  σώμα.

 Ασκήσεις

Θα καθίσουμε σε μία καρέκλα  στο εμπρός μέρος της εάν μπορούμε ,και με όρθια την κατεύθυνση του κορμού μας. Τα πόδια θα πρέπει να στηρίζονται χαλαρά και με ευθεία την κατεύθυνση τους. Προσέχουμε να μην έχουμε την αίσθηση ότι τα πόδια μας ωθούνται  προς το πίσω μέρος της λεκάνης μας και να μας δημιουργούν μια αίσθηση  κλειδώματος, σφιξίματος της πίσω μας περιοχής. Στα γόνατα μας νοητά ή αισθητά θα πρέπει να υπάρχει η προς τα εμπρός κατεύθυνση – αίσθηση. Παίρνουμε μία διαρκή ομαλή εισπνοή διάρκειας 3-4 δευτερολέπτων. Προσπαθούμε να αναπνεύσουμε σχετικά χαμηλά, δηλαδή προς τα κάτω με τον νόμο της βαρύτητας. Στόχος μας κατά την εισπνοή είναι να έχουμε την αίσθηση  καθόδου του διαφράγματος. Στην τέλεια της μορφή η εισπνοή θα πρέπει να γεμίζει προς τα εμπρός,προς τα πλάγια και προς τα πίσω όλη μας την περιοχή. Αποφεύγουμε το κλείδωμα του θώρακα, και εάν είναι  δυνατόν θα θέλαμε να έχουμε την ελαφριά ανόρθωση του θώρακα μας μετά την κάθοδο του διαφράγματος  μέσω της εισπνοής. Εκπνέουμε χαλαρά και αφού αδειάσουν οι πνεύμονες, χωρίς όμως να έχουμε αίσθηση καθόδου του θώρακα  προσπαθούμε να επαναλάβουμε το ίδιο. Η κάθε μας νέα εισπνοή προσπαθούμε να έρθει σε αίσθηση τέτοια  που να την νοιώθουμε αντανακλαστικά. Εκτελούμε  σετ των δέκα αναπνοών.

Αναπνοή και κλασσικό τραγούδι Νο 1

    Η αναπνοή είναι θεμελιώδες κεφάλαιο και λειτουργία στον ανθρώπινο οργανισμό και επηρεάζει την υγεία και πορεία κάθε ανθρώπινης ύπαρξης. Ζωή και ζωτικές λειτουργίες άνευ αναπνοής είναι αδύνατον. Η ποιότητα  της αναπνευστικής ικανότητας στον κάθε άνθρωπο είναι αυτή που προσδιορίζει το επίπεδο υγείας και ευρυθμίας του οργανισμού του. Ταυτόχρονα πρέπει βέβαια να αναφέρουμε και να παρατηρήσουμε  ότι η αναπνοή παρότι είναι κεφαλαιώδης λειτουργία  στον  άνθρωπο  από την στιγμή της γέννησης του, και είναι μια λειτουργία που«δίνεται» αβίαστα και ακώλυτα  στον  άνθρωπο, κάποια στιγμή δυσχεραίνεται  λόγω ενδογενών και εξωγενών παραγόντων. Οι παράγοντες αυτοί είναι η αρνητική γονιδιακή προδιάθεση, η εσφαλμένη διατροφή, το κάπνισμα, η ακινησία, διάφορες ασθένειες, εξαρθρώσεις και κακώσεις της σπονδυλικής, χρόνιες λάθος συνήθειες κακής στάσης του σώματος, κακές κλιματικές συνθήκες. Γι αυτό και πολλές φορές ο άνθρωπος πρέπει να επανεκπαιδευτεί στο πώς πρέπει να αναπνέει. Δύο είναι τα στάδια της αναπνοής, η εισπνοή και η εκπνοή. Και η εισπνοή και η εκπνοή  επιτελούνται με τη βοήθεια συγκεκριμένων μυών. Έχουμε  τούς εισπνευστικούς και τούς εκπνευστικούς μύες.

Στην ιταλική σχολή  του τραγουδιού του Μπελ  κάντο  η αναπνοή θεωρείται η αφετηρία  της τέχνης αυτής και ο κάθε τραγουδιστής θα έρθει αντιμέτωπος με το θέμα της αναπνοής  και της διαχείρισης της από την πρώτη στιγμή που θα προσπαθήσει να απαγγείλει την πρώτη του νότα. Στην Ιταλική σχολή τραγουδιού χρησιμοποιούνται  δύο  βασικά είδη αναπνοής. Η πλήρης αναπνοή, και η κοφτή αναπνοή. Η πλήρης αναπνοή χρησιμεύει στις μεγάλες μουσικές φράσεις, και η κοφτή σε όλα τα ενδιάμεσα μέτρα. Πρέπει να τονιστεί ότι, στον ορθά εκπαιδευμένο τραγουδιστή παίζει σπουδαιότερο  ρόλο η σωστή διαχείριση της αναπνοής, παρά ο μεγάλος η μικρός όγκος της αναπνοής.

 Υπάρχουν τρεις τρόποι αναπνοής. Είναι η αναπνοή από το στόμα που είναι η πιο συνήθης  και ίσως πιο δημοφιλείς στους περισσότερους τραγουδιστές για τον λόγο ότι εκτελείται άμεσα και χωρίς ιδιαίτερο αναπνευστικό κώλυμα στους πιο πολλούς ανθρώπους. Ο τραγουδιστής έχει άμεση πρόσβαση και συνήθως δεν δημιουργεί σφιξίματα. Το μόνο που χρειάζεται εδώ να προσεχθεί από την πλευρά του τραγουδιστή είναι το να μην φτάσει  στην συνήθεια της υπέρ αναπνοής. Αυτό θέλει πολύ μεγάλη προσοχή και χαρακτηρίζεται μεγάλο κεφάλαιο στην ιταλική σχολή τραγουδιού του Μπέλ Κάντο. Όσο πρόβλημα υπάρχει όταν εκτελείται ψηλά η αναπνοή, άλλο τόσο πρόβλημα εγκυμονεί να δημιουργηθεί  με την χαμηλή αλλά περισσή αναπνοή. (Θα ασχοληθούμε  με αυτό το θέμα σε επόμενο κεφάλαιο). Έπειτα είναι η αναπνοή από την  μύτη, η οποία δεν είναι  και τόσο εύκολη ή  προσβάσιμη  στους περισσότερους τραγουδιστές. Δεν προτιμάται  γιατί είναι πιο δύσκολα εφαρμόσιμη και απαιτεί ειδική εξάσκηση. Επίσης απαιτεί να είναι σε αρκετά καλή  κατάσταση το ρινικό διάφραγμα, από πλευράς φυσιολογίας και καθημερινής υγείας. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να λαμβάνεται υπ όψιν στον υποψήφιο τραγουδιστή αλλά και  δάσκαλο. Η ρινική αναπνοή  είναι η αναπνοή που παρέχει και τα πιο πολλά  φυσικά πλεονεκτήματα λόγω του ειδικού φιλτραρίσματος του αέρα που μπορεί να πετυχαίνει, με συνέπεια να έχουμε καλύτερη οξυγόνωση στους πνεύμονες, και λιγότερο ξερό λάρυγγα. Τέλος υπάρχει και η αναπνοή η οποία εκτελείται ταυτόχρονα από την μύτη και το στόμα, μετά βέβαια από αρκετή εξάσκηση και αυτή, και  ίσως αυτή να συνδυάζει και τα δύο πλεονεκτήματα.

Στην μεγάλη Ιταλική σχολή του τραγουδιού εφαρμόστηκαν όλοι οι τρόποι αναπνοής. Δόθηκε μεγάλη παρατήρηση στην αίσθηση που δημιουργεί ο κάθε αναπνευστικός τρόπος  στον κάθε τραγουδιστή, και για να ξεπεραστούν παιδαγωγικά τα όποια σφιξίματα και μπλοκαρίσματα που υπήρξαν, δηλαδή  αυτό που σήμερα μπορούμε να ονομάσουμε ενεργητική χαλάρωση, δόθηκαν συγκεκριμένες προσεγγίσεις  οι οποίες λειτουργούν μέσω αίσθησης στον τραγουδιστή, όπως για παράδειγμα συχνά συναντάμε  την ορολογία, ή ακόμα θα μπορούσαμε να την αποκαλέσουμε  και τεχνική του να <<πίνεις >> την φωνή δια μέσου της αναπνοής ταυτόχρονα την ώρα που τραγουδάς. Αυτήν την συνήθεια την βλέπουμε στους τραγουδιστές του παρελθόντος και την λέγανε στα ιταλικά  inhalare  la vocce. Σε αυτή την φάση παρουσιάζεται το φαινόμενο της διαστολής  του σώματος  και ιδιαιτέρως του  θώρακα μέσω των πνευμόνων, των πλευρών μέχρι το κάτω μέρος τερματισμού του διαφράγματος. Επίσης  σε πολλές επί μέρους σχολές επικράτησε ο όρος << να καβαλάς την αναπνοή>> τρόπον τινά σα να λέγαμε σήμερα ότι όπως οδηγούμε ή ιππεύουμε  ένα άλογο ή μία μοτοσυκλέτα, όπου βέβαια εμείς ήμαστε από πάνω (από την αναπνοή) και έχουμε τον πλήρη έλεγχο (από κάτω μας), κάπως έτσι πρέπει και να αισθανόμαστε αισθητά η νοητά, ή και τα δύο μαζί. Επίσης συναντάμε και την έκφραση <<κάθισε στην  αναπνοή>>.

Στην τέχνη του τραγουδιού και ειδικά τραγουδώντας  μέσα στο περιβάλλον, στην ατμόσφαιρα, την τεχνοτροπία, την νοοτροπία  της παλιάς ιταλικής σχολής  τραγουδιού του Μπελ Κάντο, οι αισθήσεις που αναπτύσσονται  στον κάθε τραγουδιστή δεν είναι πάντοτε οι ίδιες. Επειδή αυτό προσδιορίζει και τελικά επιβεβαιώνει την σοφή ρήση ότι υπάρχει διαφορετικότητα  στην ζωή, και τίποτα στην φύση δεν είναι ίδιο, θα ήταν σώφρον και με προσέγγιση  πάντοτε διακριτική αλλά και θεραπευτική, να είμαστε πολλοί προσεκτικοί και διακριτικοί στις εκφράσεις μας, μα και στην θεώρηση της όποιας τεχνικής σχολής τελικά πρεσβεύουμε ή υποστηρίζουμε είτε εμπειρικά-βιωματικά, είτε έστω απλά και μόνο θεωρητικά.

Στο τεχνικό  τραγούδι η αναπνοή παρουσιάζει μια δυαδικότητα. Μπορούμε να φανταστούμε μια λεωφόρο δύο κατευθύνσεων, και νοητά από οριζόντια που την βλέπουμε να την βλέπουμε πλέον μπροστά μας όχι οριζόντια, αλλά κάθετα από πάνω μέχρι κάτω με δύο λωρίδες κατευθύνσεων πάλι μόνο που η μία λωρίδα (εισπνοή )κατεβαίνει  και η άλλη (εκπνοή) κατεβαίνει. Την ώρα που εκπνέουμε ταυτόχρονα εισπνέουμε. Γνωρίζουμε πλέον ότι η αναπνοή έχει αυρεία επίδραση επι της στάσης του σώματος του τραγουδιστή αλλά και όχι μόνο, έχει μεγάλη επίδραση επί του πεπτικού συστήματος,έχει ιδιαίτερη επίδραση επί του αίματος και της οξυγόνωσης αυτού,έχει  επίδραση επί της οξεοβασικής ισορροπίας του. Οι πιο πολλοί σήμερα μάλλον θα έχουν ακούσει για το λεγόμενο Ph του αίματος. Εδώ μάλλον ανοίγουμε  ή ήμαστε μπροστά σε ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο. Οι συνειδητοποιημένοι τραγουδιστές μα και δάσκαλοι θα μπορούσαν ώρες ατελείωτες να συζητούν και να εμβαθύνουν πάνω σε αυτό το τόσο ζωτικής και λειτουργικής σημασίας θέμα. Η Λουίζα Τετρατσίνι, η «πριμαντόνα» της εποχής της και μία από τις σπουδαιότερες σοπράνο του 20ου αιώνα, μας αποκαλύπτει ότι, ακόμα και στη μεγάλη ηλικία που βρισκόταν, εξασκείτο και επιδιδόταν στην τέχνη της αναπνοής. Παρ όλη την μεγάλη επιτυχία που είχε σημειώσει ως καλλιτέχνης, κάθε μέρα ανακάλυπτε νέα πράγματα γύρω από την αναπνοή. Το ίδιο όμως και με μεγαλύτερη επισήμανση, με μεγαλύτερη έμφαση  ανέφερε και ο Ματία  Μπατιστίνι, ο μεγάλος αυτός βαρύτονος που του προσδόθηκε ο τίτλος <<ο βασιλιάς των βαρυτόνων>>. Στα 74 του χρόνια έλεγε ότι και άλλα τόσα χρόνια ζωής να είχε, πάλι δεν θα είχε μάθει, ανακαλύψει ότι υπάρχει γύρω από το κλασσικό τραγούδι. Να αναφέρουμε εδώ την πληροφορία του Γουίλιαμ Νίκολ ο οποίος υπηρξε μαθητής του Γκαρσία, μετέπειτα τραγουδιστής και δάσκαλος, ότι στα μαθήματα που έκανε με τον Γκαρσία, ο Γκαρσία του ανέφερε ότι κατά την γνώμη του η σωστή αναπνοή αντιπροσωπεύει το 75% του κλασσικού τραγουδιού.

 Επιστρέφοντας λίγο πίσω στις αρχές του 15ου αιώνα στην αφετηρία της εποχής του Μπελ κάντο, μέσα στα όρια αυτής της παράδοσης, παρατηρεί κανείς ότι υπήρξε μία διαφοροποίηση των απόψεων των τότε μεγάλων δασκάλων, αν όχι  φιλοσόφων  και κράτησε περίπου δύο αιώνες. Το καίριο ερώτημα ήταν αν πρέπει η αναπνοή στον τραγουδιστή να είναι ίδια και απαράμιλλη  όπως την κάθε στιγμή της ζωής του, ή αν θα έπρεπε να διαφοροποιηθεί ή και εξελιχθεί πάνω στο τραγούδι. Αργότερα  υπήρξε προβληματισμός και διαφοροποίηση από δάσκαλο σε δάσκαλο και από μαθητή σε μαθητή. Εδώ προέκυψαν πιο πολύπλοκα ερωτήματα. Ποια πρέπει να είναι η κατεύθυνση του αέρα? Τι πρέπει να ενεργοποιηθεί πρώτα, το διάφραγμα ? Τα πλευρά? Το στήθος? Ταυτόχρονα ? Μήπως στην γυναίκα πρέπει να υπάρξει άλλη εφαρμογή, ή ακόμα και αναπνοή? Τι γίνεται στην περίπτωση που έχουμε άλλη κατηγορία φωνής? Στο πέρασμα των ετών υπήρξαν διαφορετικές προσεγγίσεις. Το σίγουρο είναι ότι σε ένα  πράγμα υπήρξε κοινή συμφωνία. Ο τραγουδιστής θα έπρεπε να αναπνέει ήρεμα, βαθιά και χωρίς σφίξιμο. Θα έπρεπε η αναπνοή του όσο το δυνατόν να διαπνέεται από μια φυσικότητα. Στην παλιά ιταλική σχολή αυτό προσεγγίστηκε με την λεγόμενη τεχνική που πήρε την ονομασία  απότζιο. (Apoggio).

Αυτές οι παρατηρήσεις   είναι επίκαιρες ακόμα μέχρι σήμερα. Τίποτα δεν έχει αλλάξει!! Η έρευνα <<περί αναπνοής>> κρατάει τελικά από πολύ παλιά, από αρχαίους χρόνους. Τώρα πέρα από την παλιά ιταλική σχολή τραγουδιού που κρατάει τουλάχιστον από τον 15ο, αιώνα  με  τους μεγάλους δασκάλους και τραγουδιστές, προσωπικά τους θεωρώ και αποκαλώ φιλοσόφους δηλ. φίλους της <<άνωθεν>> σοφίας, στον 19ο αιώνα υπήρξαν, δημιουργήθηκαν αρκετές σχολές –μέθοδοι  όπου προσπάθησαν να διερευνήσουν, να αναπτύξουν, και τέλος να <<εναρμονίσουν>>  την αναπνοή σε σχέση με την κίνηση, με την υγεία  και με όλη εν γένει την ύπαρξη ζωής στον άνθρωπο. Μπορεί να διακρίνει όποιος μελετήσει αυτές τις θεωρήσεις ότι δεν είναι πολύ μακριά, και δεν είναι  λίγα τα κοινά που βλέπουμε ότι ανέπτυξαν στην πορεία τους, σε σχέση με τις τεχνικές θεωρήσεις που δίδαξαν οι παλιοί δάσκαλοι – μάστερ – της  παλιάς  ιταλικής  σχολής τραγουδιού του Μπελ Κάντο.

 Σίγουρα στο τραγούδι δεν χρησιμοποιούμε τη λεγόμενη φυσική αναπνοή. Επίσης το ίδιο το κλασσικό τραγούδι δεν είναι μια απλή φυσική διαδικασία. Είναι μια τέχνη που απαιτεί ειδική καλλιέργεια, τεχνική υποστήριξη, πειθαρχία, δύναμη, αντοχή κα. Όσοι γνωρίζουν την σχολή τού Μπελ κάντο λειτουργούν πάνω σε αυτές τις βάσεις. Η μόνη διαφορά είναι ότι, στους  πολλούς έχει εκλείψει πλέον η πρόσβαση σε αυτήν την γνώση. Ποιος τραγουδιστής άραγε κατόρθωσε να κατακτήσει την υψηλή περιοχή της φωνής του, μα ακόμα και τη χαμηλή χωρίς όλες αυτές τις  προϋποθέσεις; Η «φυσικότητα» στην αναπνοή, μα και εν γένει στη φωνή κατακτάται μετά από στοχευμένη εξάσκηση. Είναι γνωστή η φράση του Λουτσιάνο Παβαρότι σε ένα από τα σεμινάρια που έκανε στη Νέα Υόρκη, ότι τη «φυσικότητά» του, την ευκολία που είχε, την απέκτησε μετά από 20 χρόνια δουλειάς! Πλέον όλα φαίνονταν φυσικά και εύκολα.

Ασκήσεις

Εισπνέουμε από την μύτη αρχικά σε τρεις  συνεχόμενους  χρόνους  προσπαθώντας  να αποθηκεύσουμε αέρα ομαλά χωρίς οποιοδήποτε σφίξιμο στην περιοχή του λαιμού και του προσώπου. Στόχος μας είναι να έχουμε αβίαστη είσοδο του αέρα κάτω από την περιοχή του στέρνου – θώρακα, και αίσθηση καθόδου του διαφράγματος. Όταν διάφραγμα μας  κατεβαίνει πρέπει να έχει την αίσθηση της διάτασης, απλώματος  προς τα εμπρός και πίσω, αριστερά και δεξιά. Δεν θέλουμε σφίξιμο ούτε στην περιοχή του στήθους  την ώρα που εκτελείται  η εισπνοή. Τουναντίον αν είναι δυνατόν να έχουμε μετά το γέμισμα των πνευμόνων από την κάθοδο του διαφράγματος ελαφριά ανασήκωση του θώρακα, δηλαδή την εκ δια μέτρου αντίθετη κίνηση από το διάφραγμα. Εκπνέουμε σε τρεις χρόνους από το στόμα. Σε όποιον υπάρχει δυσκολία εκτελεί την άσκηση από το στόμα ή ταυτόχρονα και  τα δύο. Αργότερα οι χρόνοι μπορούν να φτάσουν τους πέντε.